Гэй, народ, збірайся ў карагод…

Прапануем сумесны праект аддзела культуры і рэдакцыі асіповіцкай «раёнкі” «На шляху
адраджэння”. Яго мэта простая: узнавіць забытыя народныя звычаі і абрады —
састаўную частку традыцыйна-бытавой культуры народа.

Ва ўмовах рэалій духоўнага жыцця нашага народа і
станоўчых зрухаў у свядомасці людзей зусім не выпадкова тое, што большасць з
нас праяўляе цікавасць да фальклору, народных звычаяў і абрадаў, якія
прадстаўляюць сёння са-праўдную каштоўнасць і адлюстроўваюць наша жыццё, яго
гісторыю, эстэтычныя і маральна-этычныя ідэалы.

Зарадзіліся яны ў першабытным грамадстве, калі
людзі імкнуліся закліканнямі ўплываць на незразумелыя з’явы прыроды.

Зараз сучасная моладзь не надта ведае пра
звычаі, якія існавалі раней. Каб не парвалася повязь пакаленняў, не страціліся
багатыя духоўныя каштоўнасці, многія аматары народнай культуры і краязнаўцы
стараюцца ўзнавіць былое, у тым ліку і абрады. Не стаяць у баку ад гэтага і
работнікі культуры Асіповіччыны. Дзякуючы іх намаганням не згублены абрад шчадравання,
які ўжо больш за дзясятак гадоў арганізоўваецца ў рэгіёне, збіраючы вакол сябе
як мясцовых жыхароў, так і многія мастацкія калектывы. Прыцягнуў увагу да сябе
і абрад масле-ніцы, да якога падключыліся амаль усе дзіцячыя калектывы. Ды і
дарослыя праяўляюць актыўнасць. У гэтым годзе Масленіца з шырокім размахам
прайшла ў Вязаўніцы. Тэатралізаванае дзейства, сцэнарый якога падрыхтавалі
метадысты клубнай сістэмы, выклікала масу станоўчых эмоцый у яго ўдзельнікаў.

І вось — новы крок у па-знанні і аднаўленні
абрадаў: Гуканне вясны.

Ён выконваўся, як правіла, у пачатку вясны, калі
абуджалася прырода, пачынаў раставаць снег. Кульмінацыя дасягалася 7 красавіка,
калі адбываліся непасрэдна рытуальныя дзеянні, і працягвалася да таго моманту,
як узаруць поле.

З якіх дзеянняў складаўся абрад? Пасля абеду ці
надвячоркам ствараліся гурты моладзі, якія гучна спявалі ў гонар вясны народныя
песні-вяснянкі. У іх адлюстроўваліся турботы хлебаробаў, жаданне хутчэйшага
прыходу сталай вясны, цёплых дзён, спрыяльных умоў для правя-дзення пасяўных
работ. Многія адасобілі імкненне дзяўчат выйсці замуж, а хлопцаў — жаніцца.
Пелася таксама і аб цяжкім жыцці сялян, іх марах аб шчаслівай долі. Вяснянкі
спявала моладзь. Нярэдка гэта адбывалася пад гармонік. Падчас сустрэчы вясны
на-ладжваліся гульні, вадзіліся карагоды, удзельнікі частавалі адзін аднаго
рознымі прысмакамі.

Метадысты клубнай сістэмы ўзялі апісаны ў
этнаграфіч-най літаратуры абрад за аснову і стварылі, дзякуючы творчаму
падыходу, новую тэатральную пастаноўку, у якой адлюстравалі ўсе яго асноўныя
моманты, уключыўшы, безумоўна, і элементы навізны. Сцэнічнай пляцоўкай для
паказу абраду стаў Дрычынскі мясцовы клуб, які за-прасіў да сябе ўсіх жадаючых.
Вялікую дапамогу ў арганізацыі мерапрыемства аказалі сельскі Савет і праўленне
СВК «Калгас імя Чарняхоўскага”. Яны паклапаціліся аб тым, каб народ не толькі
павесяліўся, але і меў магчымасць штокольвечы купіць: працаваў выязны гандаль.
Не прамінуў народнае свята і настаяцель Свята-Міхайлаўскага храма вёскі Крамок
іерэй Уладзімір Яроміч, які блаславіў усіх удзельнікаў і прысутных на яго
правядзенне.

На жаль, надвор’е трошкі сапсавала
першапачатковую задумку аўтараў сцэнарыя — правесці ўсё дзейства, як патрабуе
традыцыя, на вуліцы, на ўлонні прыроды. Але ад таго што галоўная частка
тэатралізаванага мерапрыемства прайшла ў памяшканні клуба, ніхто не
пакрыўдзіўся. Самадзейныя артысты — народныя калектывы «Вярба” (Дрычын),
«Вяселле” (Каўгары), «Сузор’е” (Пратасевічы), узорныя калектывы «Лянок” з
Пратасевіцкай ДШМ і «Крыніч-ка” з ДШМ № 1 — выдатна справіліся са сваёй
задачай. У пастаноўцы цудоўна пера-пляліся элементы песеннага, харэаграфічнага,
драматычнага і дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва. Дарэчы, вырабы апошняга
прадставілі на выстаўцы работнікі раённага цэнтра народных рамёстваў. Кожны
прысутны змог высока ацаніць майстэрства нашых народных майстроў, іх унікальныя
работы: ткацтва, вырабы з бяросты, гліны і інш.

Па меркаванні дрычынцаў, дзякуючы прафесіянальна
выкананай рабоце ўдзельнікаў мастацкіх калектываў, у тым ліку і гаспадарам
сцэнічнай пляцоўкі — калектыву «Вярба” — свята прынесла ім сапраўдную асалоду.
Яны акунуліся ў атмасферу народнай самабытнасці, а некаторыя нават успомнілі,
як калісьці даўно самі спявалі песні-вяснянкі і пра вала, і пра жавароначкаў.
Ды гульні на- ладжвалі, пра якія арганізатары мерапрыемства таксама не
забыліся. Маладыя дзяўчаты пры жаданні маглі ўскінуць вянок на бярозу: па
прыкметах, чый вышэй узляціць, тая і замуж раней выйдзе. Спадабалася і
заліхвацкае выкананне народнага найгрышу на глінянай свістульцы. Завяршальным
акордам свята з’явіўся запуск у неба паветраных шароў, да якіх былі прымацаваны
выразаныя з паперы жавароначкі. Элемент новы, але ўсім прыйшоўся даспадобы,
асабліва дзецям.

На думку нашых продкаў, урачыстая сустрэча вясны
спрыяла хутчэйшаму яе поўнаму наступленню, багатаму ўраджаю збожжа,
матэрыяльнаму дабрабыту хлебаробаў. Думаецца, што арганізатарам, удзельнікам і
гледачам аднаўленне дадзенага абраду сапраўды падарыла веру ў гэта, па-спрыяла
лепшаму настрою і дало магчымасць дакрануцца да традыцыйна-бытавой культуры
нашага народа.

Ніна ВІКТОРЧЫК.